4-11-2025
Van gene naar groei. Drie tips.
Weet jij nog precies wanneer jij ‘zo iets enorms gênants’ hebt meegemaakt terwijl niemand het zich daarna herinnert? Dat is schaamte aan het stuur. In dit blog deel ik een van mijn schaamtevolle verhalen (waarbij ik, eerlijk gezegd, nog steeds verbaast ben dat het zo klein is gebleven). Ook deel ik drie simpele manieren die je schaamte-ervaring terug naar proporties brengt.
We verplaatsen ons naar het gymlokaal van mijn middelbare school in Hoorn. Ik was een jaar of veertien. Tijdens de gymles kregen we een, in mijn ogen, hilarische opdracht: een paardenrace. Twee mensen vormden het paard: de één rechtop voorop, de ander gebukt erachter, handen om de heupen. En op die rug zat nummer drie: de ruiter. Het idee was zo snel mogelijk naar de overkant te hobbelen. In deze opdracht was ik de ruiter. Ik klom op de rug van mijn klasgenoot en hield de schouders van de voorste vast. Iedereen stond in de startblokken. Het startsein klonk en mijn paard en ik sprintten naar de overkant. Nou ja, sprinten: het was een hele uitdaging om de helften als één paard te laten bewegen en voor mij om het geheel te sturen. Ons drietal leek meer op een dronken kameel met drie bulten die dacht dat de overkant links, rechts én rechtdoor tegelijk was.
Het werkte enorm op mijn lachspieren én die van mijn klasgenoten. Al hobbelend en hinnikend bereikten we het midden van de zaal. Al snel merkte ik dat de grap mij te veel werd. Zoals je in latere verhalen vaker zult zien: ik heb een zwakke blaas. In combinatie met de slappe lach is dat riskant. Ik probeerde nog aan iets anders te denken en spande al mijn spieren, maar tevergeefs. Het werd warm tussen mijn benen en de natte plek verspreidde zich over mijn sportbroek. ‘Nee, stop!’ riep ik mijn blaas een halt toe, maar die bleef hardnekkig op standje stortbak staan. Tot mijn schrik merkte ik dat ook het t-shirt van mijn klasgenoot (of beter ‘plasgenoot’) onder mij doorweekt raakte.
Ik had de tweede helft van de zaal de tijd om te beseffen dat
- het binnen enkele seconden zichtbaar voor iedereen zou zijn dat ik niet alleen mijzelf (wat al erg genoeg was) maar ook mijn klasgenoot had ondergepiest
- ·ontsnappen onmogelijk was.
Het liefst was ik eeuwig op mijn paard blijven zitten tot de plek opgedroogd was, maar de overkant was bereikt. Zodra mijn klasgenoot rechtop kwam en haar rug strekte, werd de natte plek op haar grijze t-shirt pijnlijk zichtbaar. En natuurlijk: ook voor anderen.
‘Wat is er met jou gebeurd?’ vroeg de voorkant van het paard verbaasd. ‘Heb je zo gezweet?’
‘Hoezo?’ vroeg mijn nietsvermoedende klasgenoot.
‘Je rug is helemaal nat,’ zeiden nu ook anderen.
‘Wie zat er op je rug?’
Ik hoorde mijn naam vallen terwijl ik het lokaal uit vluchtte richting wc om mijzelf daar door te spoelen.
Hoe de situatie zich daarna verder heeft ontwikkeld, heeft mijn brein niet onthouden. Blijkbaar is er niets verschrikkelijks gebeurd, anders had ik het wel geweten. Het gekke is dat toen ik jaren later twee klasgenoten sprak, waaronder de natte shirt-drager zelf (!), geen van beiden dit voorval zich herinneren.
Voor mij was dit hét meest gênante moment ever, voor hen een complete blanco. Wat schaamte dus eigenlijk doet is vergroten, vervormen en je vasthouden. En juist daarom helpt het om jezelf en de situatie terug te brengen naar de juiste verhoudingen. Daarom deel ik bij deze:
Drie manieren om je schaamte in proportie te brengen:
- Geef jezelf tijd: Schaamte voelt levensgroot op het moment zelf, maar zakt bijna altijd weg tot een kleinere omvang. Wacht iig 24 uur voordat je conclusies trekt over “wat iedereen wel of niet van je vindt.” Vaak valt de schade erg mee (als die er überhaupt al is).
- Toets je verhaal aan de feiten: Wat vertel je jezelf (“iedereen vindt me belachelijk”) en wat is er écht gebeurd? Schrijf de feiten op papier, kort en zakelijk. Zo haal je ruis uit je hoofd.
- Herkader de herinnering: In plaats van “Ik was belachelijk,” kun je jezelf vertellen: “Ik had plezier, ik raakte overspoeld en ik leerde iets over menselijkheid.” Daarmee wordt een gênant moment een leerzaam moment.
De volgende keer dat je hoofd een gênante gebeurtenis mega groot maakt, onthoud dit: voor jou was het een hoofdstuk, voor de rest vaak niet meer dan een voetnoot. Geef jezelf de ruimte om te lachen, te relativeren en door te gaan. Want uiteindelijk ben je niet het natte shirt of de slappe lach. Je bent namelijk niet de gebeurtenis of je gedrag. Je bent degene die leert van het leven.